Ακυλκαρνιτίνες
Σκοπός
Η ανάλυση αυτή είναι χρήσιμη για την διερεύνηση των διαταραχών της β-οξείδωσης των Λιπαρών οξέων και πολλών Οργανικών Οξυουριών. Περισσότερες από 20 διαταραχές του Μεταβολισμού μπορούν να ανιχνευθούν με την χρήση της. Η ανάλυση αυτή χρησιμοποιείται επίσης για την εκτίμηση της θεραπείας των ασθενών που πάσχουν από αυτά τα νοσήματα, κατά την διάρκεια της παρακολούθησης τους.
Σε συνδυασμό επίσης με την μέτρηση Αμινοξέων στην ίδια κάρτα, αποτελεί εναν αδρό μεταβολικό έλεγχο διαταραχών Αμινοξέων, β-οξείδωσης Λιπαρών οξέων και Οργανικών Οξυουριών
Ενδείξεις ελέγχου
Συμπτώματα από το ΚΝΣ (σπασμοί, υποτονία, λήθαργος, κώμα), κυρίως αν συνδυάζονται με
- Υπογλυκαιμία, χαμηλές κετόνες, μεταβολική οξέωση, υπεραμμωνιαιμία, αυξημένες τρανσαμινάσες, ηπατομεγαλία
- Υποτροπιάζοντα επεισόδια ηπατικής δυσλειτουργίας
- Μυοκαρδιοπάθεια
- Βρέφος μητέρας με σύνδρομο HELLP, υπέρταση ή οξύ λιπώδες ήπαρ στην εγκυμοσύνη
- Follow up παθολογικών ευρημάτων στο νεογνικό screening
- Παρουσία στην οικογένεια ανεξήγητου θανάτου ή απειλητικού για τη ζωή επεισοδίου ή συνδρόμου Reye
Αρχή της μεθόδου
Οι ακυλο καρνιτίνες μετρούνται στο πλάσμα ή τον ορό με δίδυμη Φασματομετρία Μάζας (ESI- MS/MS). Σε καθωρισμένη ποσότητα ολικού αίματος προστίθεται μείγμα 8 εσωτερικών προτύπων Καρνιτινών που περιέχονται σε Ακετονιτρίλιο (καταβύθιση των πρωτεινών). Μετά από ανάδευση 30 λεπτών και εκχύληση απο την κάρτα Guthrie, το ολικό αίμα φέρεται μέχρι ξηρού και οι μετρούμενες Καρνιτίνες υφίστανται χημική τροποποίηση με χρήση Υδροχλωριομένης Βουτανόλης. Οι παραγόμενοι βουτυλ εστέρες των Καρνιτινών αναλύονται με μέθοδο Δίδυμης Φασματομετρίας Μάζας. Οι συγκεντρώσεις των ανιχνευόμενων Ακυλο καρνιτινών υπολογίζονται με σύγκριση της έντασης των ιοντικών μαζών των μεταβολιτών με τις αντίστοιχες εντάσεις του πλησιέστερου όσον αφορά την Μοριακή Μάζα εσωτερικού προτύπου.
Προετοιμασία του ασθενούς-Δειγματοληψία
Η αιμοληψία πραγματοποιείται πρίν από την σίτιση του εξεταζόμενου (συνθήκες νηστείας). Σε κάρτα Guthrie αποτίθενται 3-4 σταγόνες ολικού αίματος.Η κάρτα παραμένει σε θερμοκρασία δωματίου για 2-3 ώρες και στην συνέχεια φυλάσσεται στην συντήρηση ψυγείου μέχρι την αποστολή στο εργαστήριο.
- Ελάχιστη απαιτούμενη ποσότης δείγματος: 2-3 κηλίδες αίματος σωστά εμποτισμένες στην κάρτα Guthrie.
- Συνθήκες μεταφοράς: με παγοκύστεις.
Διαχείριση αποτελεσμάτων
- Πραγματοποίηση αναλύσεως: Δευτέρα έως Παρασκευή .
- Χρόνος αναφοράς αποτελεσμάτων: επομένη ημέρα από την λήψη του δείγματος.
- Χρόνος συντήρησης των δειγμάτων στο εργαστήριο: 2 μήνες.
Τιμές αναφοράς Στον πίνακα 1 παρουσιάζονται οι φυσιολογικές τιμές Ελεύθερης και ακυλο καρνιτινών ανά μεταβολίτη( μmol/lit) και κατά ηλικία.
| 0-14 ημέρες | 15-55 ημέρες | 2-18 μήνες | 19-59 μήνες | 5-10 έτη | 11-17 έτη | ενήλικες | |
| FC | 14-66.9 | 27.4-34.5 | 33.3-43 | 34.1-39.7 | 34.8-39.8 | 32.2-39 | 31.2-37.4 |
| C2 | 15.5-65.8 | 16.1-21.3 | 18.8-26 | 16.1-20.2 | 14.8-18.5 | 15.7-20.7 | 15.5-20 |
| C3 | 0.68-6.71 | 1.4-2.1 | 1.9-3 | 1.9-2.5 | 1.6-2.1 | 1.7-2.4 | 2-2.6 |
| C4 | 0.22-1.48 | 0.43-0.59 | 0.50-0.71 | 0.52-0.64 | 0.49-0.6 | 0.45-0.6 | 0.58-0.72 |
| C5 | 0.04-0.54 | 0.18-0.25 | 0.17-0.25 | 0.17-0.22 | 0.16-0.21 | 0.15-0.21 | 0.21-0.26 |
| C3DC | 0.0-0.22 | 0.04-0.07 | 0.05-0.08 | 0.05-0.07 | 0.05-0.07 | 0.04-0.07 | 0.04-0.06 |
| C4DC | 0.05-0.59 | 0.18-0.29 | 0.47-0.63 | 0.42-0.51 | 0.47-0.55 | 0.44-0.55 | 0.35-0.44 |
| C5DC | 0.0-0.21 | 0.05-0.08 | 0.05-0.09 | 0.05-0.07 | 0.06-0.09 | 0.06-0.09 | 0.04-0.07 |
| C4OH | 0.02-0.67 | 0.1-0.15 | 0.15-0.22 | 0.11-0.16 | 0.1-0.14 | 0.07-0.12 | 0.11-0.16 |
| C5OH | 0.05-0.60 | 0.16-0.29 | 0.21-0.38 | 0.3-0.4 | 0.36-0.44 | 0.32-0.44 | 0.41-0.51 |
| C6 | 0.05-0.44 | 0.15-0.21 | 0.13-0.2 | 0.14-0.18 | 0.15-0.19 | 0.13-0.19 | 0.16-0.21 |
| C8 | 0.02-0.35 | 0.07-0.12 | 0.1-0.16 | 0.1-0.14 | 0.12-0.15 | 0.1-0.14 | 0.07-0.11 |
| C10 | 0.0-0.47 | 0.1-0.18 | 0.11-0.21 | 0.15-0.21 | 0.15-0.2 | 0.14-0.21 | 0.08-0.15 |
| C12 | 0.04-0.47 | 0.09-0.13 | 0.07-0.13 | 0.08-0.11 | 0.09-0.12 | 0.06-0.10 | 0.07-0.11 |
| C6DC | 0.0-0.13 | 0.03-0.05 | 0.03-0.05 | 0.02-0.04 | 0.04-0.05 | 0.03-0.04 | 0.03-0.04 |
| C10:1 | 0.02-0.30 | 0.09-0.14 | 0.1-0.17 | 0.12-0.16 | 0.15-0.18 | 0.11-0.16 | 0.09-0.14 |
| C14 | 0.1-0.81 | 0.12-0.19 | 0.1-0.2 | 0.13-0.19 | 0.14-0.19 | 0.11-0.17 | 0.15-0.21 |
| C16 | 1.13-9.27 | 0.67-1.33 | 0.95-1.86 | 1.17-1.7 | 1.12-1.58 | 1.04-1.67 | 1.26-1.84 |
| C14:1 | 0.02-0.39 | 0.06-0.09 | 0.06-0.1 | 0.07-0.1 | 0.08-0.11 | 0.07-0.1 | 0.07-0.1 |
| C14:2 | 0.0-0.11 | 0.03-0.04 | 0.04-0.06 | 0.03-0.04 | 0.04-0.05 | 0.03-0.05 | 0.03-0.04 |
| C18:1 | 0.77-4.23 | 0.79-1.18 | 1.27-1.8 | 1.32-1.63 | 1.33-1.6 | 1.42-1.8 | 1.39-1.72 |
| C18:2 | 0.06-1.52 | 0.2-0.32 | 0.33-0.49 | 0.31-0.40 | 0.31-0.39 | 0.39-0.50 | 0.36-0.46 |
| C16OH | 0.0-0.13 | 0.01-0.03 | 0.03-0.05 | 0.03-0.04 | 0.03-0.05 | 0.03-0.05 | 0.03-0.05 |
| C18OH | 0.0-0.09 | 0.01-0.02 | 0.01-0.03 | 0.01-0.02 | 0.01-0.02 | 0.01-0.02 | 0.01-0.02 |
| C18:1OH | 0.0-0.11 | 0.01-0.02 | 0.02-0.04 | 0.02-0.03 | 0.02-0.03 | 0.02-0.03 | 0.03-0.04 |
Συντμήσεις: FC Free Carnitine, C2 acylcarnitine, C3 propionylcarnitine, C4 butyrylcarnitine, C5 isovalerylcarnitine, C8 octanoylcarnitine, C14 myristoylcarnitine, C16 palmitoylcarnitine, C3:DC malonylcarnitine, C4OH hydroxybutyrylcarnitine, C5DC glutarylcarnitine, C4DC methylmalonylcarnitine, C5OH hydroxyisovalerylcarnitine, C10:1 decenoylcarnitine, C6 hexanoylcarnitine, C6DC methylglutarylcarnitine, C12 dodecanoylcarnitine, C14:1 tetradecenoylcarnitine, C18OH hydroxyoctadecanoylcarnitine, C18:1 octadecenoylcarnitine, C18:1 OH hydroxyoleylcarnitine, C18:2 octadecadienoylcarnitine, C14:2 tetradecadienoylcarnitine, C16OH hydroxypalmitoylcarnitine
Ποιοτικός έλεγχος
Το εργαστήριο εφαρμόζει εσωτερικό ποιοτικό έλεγχο με δείγματα προερχόμενα από ανεξάρτητο κατασκευαστή :
Συμμετέχει στα παρακάτω Διεργαστηριακά προγράμματα Ποιοτικού ελέγχου του European Research Network for Diagnosis and treatment of Inherited disorders of Metabolism (ERNDIM):
- Qualitative acylcarnitine analysis
- Special assays in serum
Επεξήγηση αποτελεσμάτων-Αναφορά
Για την ορθή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων είναι απαραίτητη η συμπλήρωση Ιστορικού , το οποίο πρέπει να περιλαμβάνει:
- Ηλικία του ασθενούς.
- Σε περίπτωση νεογνού, το βάρος γεννήσεως και την ηλικία κυήσεως.
- Άλλες Κλινικές πληροφορίες (συμπτώματα, πιθανή υποψία νοσήματος).
- Φαρμακευτική αγωγή.
Τα αποτελέσματα του ποσοτικού προσδιορισμού των ακυλο καρνιτινών στο πλάσμα, συνεκτιμώνται συνήθως με άλλες εργαστηριακές αναλύσεις Μεταβολικού ελέγχου.
Η επεξήγηση βασίζεται περισσότερο στην ανάλυση ενός προφίλ (pattern recognition) παρά σε μεμονωμένες τιμές Μεταβολιτών.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι δυνατόν να υπάρξουν ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα στην ανάλυση του προφίλ των ακυλοκαρνιτινών:
- Ασθενείς με έλλειψη Καρνιτίνης μπορεί να μην εμφανίσουν παθολογικά αυξημένες τιμές των προσδιοριζόμενων ακυλοκαρνιτινών. Στις περιπτώσεις αυτές, διαγνωστικοί λόγοι μεταξύ μεταβολιτών μπορεί να βοηθήσουν στην εκτίμηση των αποτελεσμάτων και όπου αυτοί αξιολογούνται, αναγράφονται στην αναφορά.
- Το προφίλ των καρνιτινών επηρεάζεται επίσης από την πρόσληψη προδρόμων ουσιών από την διατροφή, την αναβολική/καταβολική κατάσταση του ασθενούς και την πιθανή φαρμακευτική αγωγή.
Δίνεται αναφορά με λεπτομερή επεξήγηση των αποτελεσμάτων και της σημασίας τους, στοιχεία διαφορικής διάγνωσης και προτάσεις για περαιτέρω συμπληρωματικές διαγνωστικές εξετάσεις.
Βιβλιογραφία
- Millington DS, Norwood DL et all: Application of fast atom bombardment with tandem mass spectrometry and liquid chromatography/ mass spectrometry to the analysis of acylcarnitines in human urine, blood and tissue. Annal Biochem. 1989; 180: 331-339
- Naylor EW, Chace DH : Automated tandem mass spectrometry for mass newborn screening for disorders in fatty acid, organic acid, and amino acid metabolism. J. Child Neurol. 1999; 14:S4-S8
