Αμινοξέα

Σκοπός

Η ανάλυση των Αμινοξέων στο πλάσμα, είναι χρήσιμη για την διερεύνηση ασθενών ύποπτων για Μεταβολικά νοσήματα. Έχει επίσης Κλινική χρησιμότητα στην εκτίμηση πολλών επίκτητων συνθηκών όπως ενδοκρινολογικές παθήσεις, νευρολογικές και ασθένειες του ήπατος και των μυών, νεοπλασίες, διατροφικές διαταραχές κ.ά.

Κλινική χρησιμότητα στη Διάγνωση

• Διαταραχών μεταβολισμού αμινοξέων, όπως φαινυλκετονουρία, κιτρουλιναιμία,κ.α.
• Διαταραχών κύκλου ουρίας.
• Οργανικών οξυουριών, όπως MSUD, κ.α.
• Διαταραχών μεταβολισμού αμινοξέων που επηρεάζουν το ΚΝΣ, όπως μη κετωτική υπεργλυκιναιμία, κ.α.
• στην παρακολούθηση  της αποτελεσματικότητας της θεραπείας ασθενών με γνωστή διαταραχή

Ενδείξεις Ελέγχου

• Σοβαρή μεταβολική αποδιοργάνωση στη νεογνική ηλικία (κέτωση, υπεραμμωνιαιμία, μεταβολική οξέωση, υπογλυκαιμία, κ.α.).
• Υποτροπιάζοντα επεισόδια μεταβολικής αποδιοργάνωσης.
• Συμπτώματα από το ΚΝΣ (σπασμοί, υποτονία, λήθαργος, κώμα, αναπτυξιακή καθυστέρηση, ανεξήγητη νοητική υστέρηση).  
• Ανεπαρκής πρόσληψη βάρους.
• Αδέρφια με παρόμοια κλινική εικόνα ή ανεξήγητο θάνατο.
• Follow up παθολογικών ευρημάτων στο νεογνικό screening.

Αρχή της μεθόδου

Ο ποσοτικός προσδιορισμός των Αμινοξέων στο πλάσμα, πραγματοποιείται με Υγρή χρωματογραφία υψηλής πιέσεως και δίδυμη Φασματομετρία μάζας(UPLC-MS/MS). Η τεχνική αυτή , επιτρέπει τον ταυτόχρονο προσδιορισμό 40 αμινοξέων σε διάστημα 9 λεπτών. Η χρήση φασματομετρίας μάζας επιτρέπει την ασφαλή ταυτοποίηση των προσδιοριζόμενων μεταβολητών και δίνει την δυνατότητα ανίχνευσης αμινοξέων που καθορίζουν την διάγνωση συγκεκριμένων νοσημάτων (π.χ Αλλοισολευκίνη/ Νόσος MSUD, ASA/argininosuccinic aciduria κλπ).

Προετοιμασία του ασθενούς- Δειγματοληψία

Η αιμοληψία πραγματοποιείται  πρίν από την σίτιση του εξεταζόμενου (συνθήκες νηστείας). Σε σωληνάριο Γενικής Αίματος  (Sodium Heparin) προστίθενται 2.5-3 ml αίματος . Το περιεχόμενο μεταφέρεται σε κατάλληλο γυάλινο σωληνάριο και φυγοκεντρείται για 15 λεπτά σε 6000 rpm. Το υπερκείμενο πλάσμα συντηρείται σε -20 ο C μέχρι την αποστολή του στο εργαστήριο.

• Μέγιστος χρόνος για αποστολή στο εργαστήριο: 12 ώρες
• Ελάχιστη απαιτούμενη ποσότης δείγματος: 250 μl.
• Συνθήκες μεταφοράς: σε ξηρό πάγο ή με παγοκύστες.

 Διαχείριση αποτελεσμάτων

• Πραγματοποίηση αναλύσεως: Δευτέρα έως Παρασκευή .
• Χρόνος αναφοράς αποτελεσμάτων: επομένη ημέρα από την λήψη του δείγματος.
• Χρόνος συντήρησης των δειγμάτων στο εργαστήριο: 2 μήνες.

Τιμές αναφοράς: Στον πίνακα 1 παρουσιάζονται οι φυσιολογικές τιμές Αμινοξέων ανά μεταβολίτη (μmol/lit) και κατά ηλικία.

Ποιοτικός έλεγχος  

Το εργαστήριο εφαρμόζει εσωτερικό ποιοτικό έλεγχο με δείγματα προερχόμενα από ανεξάρτητο κατασκευαστή: European Research Network for Diagnosis and treatment of Inherited  disorders of Metabolism (ERNDIM)

Συμμετέχει στα παρακάτω Διεργαστηριακά προγράμματα Ποιοτικού ελέγχου του ERNDIM:

• Quantitative Amino acid analysis

Επεξήγηση αποτελεσμάτων- Αναφορά

Για την ορθή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων είναι απαραίτητη η συμπλήρωση Ιστορικού , το οποίο πρέπει να περιλαμβάνει :

• Ηλικία του ασθενούς.
• Σε περίπτωση νεογνού, το βάρος γεννήσεως και την ηλικία κυήσεως.
• Άλλες Κλινικές πληροφορίες (συμπτώματα, πιθανή υποψία νοσήματος).
• Φαρμακευτική αγωγή.
• Διατροφή.

Τα αποτελέσματα του ποσοτικού προσδιορισμού των Αμινοξέων στο πλάσμα, συνεκτιμώνται συνήθως με άλλες εργαστηριακές αναλύσεις Μεταβολικού ελέγχου.

Διαταραχές  στο σύστημα μεταφοράς των Αμινοξέων ή δραστικότητας ενός Ενζύμου πού υπεισέρχεται  στο αντίστοιχο μεταβολικό μονοπάτι, οδηγούν σε μεγάλη αύξηση ή αντίστοιχα ελάττωση των συγκεντρώσεων ενός ή ομάδας Αμινοξέων. Η επεξήγηση βασίζεται περισσότερο  στην ανάλυση ενός προφίλ   (pattern recognition) παρά σε μεμονωμένες τιμές Μεταβολιτών.

Σε περίπτωση παθολογικού αποτελέσματος, δίνεται αναφορά με λεπτομερή επεξήγηση των αποτελεσμάτων και της σημασίας τους, στοιχεία διαφορικής διάγνωσης και προτάσεις για περαιτέρω συμπληρωματικές διαγνωστικές εξετάσεις.

Βιβλιογραφία

1. Slocum RH, Cummings JG: Amino Acid analysis of physiological specimens. In Techniques in Diagnostic Human Biochemical Genetics . Edited by FA Hommes. New York, Willey-Liss,1991, pp 87-126.
2. Shih V.E. :Amino Acids. In Physicians Guide to the Laboratory Diagnosis of Metabolic Diseases. Edited by N. Blau, M. Duran et all. Springer-Verlag, 2003